Artykuły
Szlak Kultury Wołoskiej
Szlak Kultury Wołoskiej to kompleksowe przedsięwzięcie o charakterze turystycznym obejmujące cały region Karpat pogranicza polsko-słowackiego, które zostało zrealizowane w ramach projektu pod tą samą nazwą, ze środków Programu Współpracy Transgranicznej Interreg V-A Polska-Słowacja.
Koncepcja Szlaku Kultury Wołoskiej zrodziła się na początku obecnego stulecia w Wiejskim Ośrodku Kultury w Ochotnicy Górnej, przy wsparciu miejscowego Oddziału Związku Podhalan oraz środowisk akademickich krakowskich uczelni. Po raz pierwszy zmaterializowała się w postaci opisu, map, plansz terenowych a następnie publikacji naukowych w latach 2007-2008. Przedsięwzięcie zrealizowane w latach 2017-2018, w ramach Programu Interreg V-A Polska-Słowacja jest natomiast rozszerzeniem obszaru działań na region całych Karpat w Polsce i na Słowacji.
Projekt „Szlak Kultury Wołoskiej”, realizowany przez Stowarzyszenie „Pro Carpathia” w partnerstwie 10 instytucji: dwóch z województwa podkarpackiego i małopolskiego, jednej z województwa śląskiego, dwóch z Kraju Preszowskiego oraz trzech z Kraju Żylińskiego, zakładał utworzenie międzynarodowego szlaku kulturowego bazującego na dziedzictwie wołoskim, w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju tj. z poszanowaniem lokalnych zasobów kulturowych, przyrodniczych i społecznych.
Jego celem było również zwiększenie poziomu wykorzystania potencjału pogranicza polsko-słowackiego za sprawą dziedzictwa kultury wołoskiej. Cel realizowano poprzez zwiększenie rozpoznawalności potencjału pogranicza, popularyzację kultury pasterskiej, odtworzenie tradycji związanych z kulturą wołoską i pasterstwem oraz stworzenie zintegrowanego produktu turystycznego związanego z kulturą wołoską.
Szlak Kultury Wołoskiej ma strukturę wielolinearną, tj. nie ma jednej precyzyjnie wytyczonej ścieżki, lecz ogólny kierunek wyznaczony trasami pierwotnych wędrówek wołoskich. Oznakowano i doposażono w infrastrukturę miejsca reprezentacyjne Szlaku, stanowiące ognisko orientacyjne rozsyłające turystów w teren. Podstawowym elementem systemowym jest słupek, nawiązujący do formy i idei laski wołoskiej. Szlak oznakowano za pomocą bram karpackich, tablic edukacyjnych, lasek pasterskich, zlokalizowanych w miejscach o żywej kulturze pasterskiej (np. przy bacówkach, u podnóży polan, itp.), wiat (altan), kolib i pajt pasterskich oraz ekspozycji pasterskich (łącznie ponad 120 elementów).
W ramach projektu zorganizowano cykl imprez obejmujących kluczowe wydarzenia z punktu widzenia cyklu hodowli owiec w oparciu o archaiczne formy charakterystyczne dla kultury wołoskiej. Były to autentyczne widowiska folklorystyczne, obejmujące promocję lokalnej muzyki, kuchni oraz obyczajów związanych z kulturowym wypasem owiec. Imprezom towarzyszyły również działania edukacyjne – pokazy, prelekcje i warsztaty ukazujące codzienne życie pasterzy i działalność pasterską. Łącznie w projekcie zorganizowano ponad 80 imprez folklorystycznych, warsztatów, seminariów.
Dziedzictwo pogranicza polsko-słowackiego przedstawione zostało także w publikacjach wydanych w ramach projektu.
Kontynuację idei popularyzacji dziedzictwa wołoskiego, na pograniczu polsko-ukraińskim stanowi mikroprojekt, realizowany od października 2019 r. przez Stowarzyszenie „Pro Carpathia” w partnerstwie ze Stowarzyszeniem Samorządów „Euroregion Karpacki - Ukraina” (Program Współpracy Transgranicznej Polska-Białoruś-Ukraina). W ramach projektu przeprowadzona zostanie inwentaryzacja potencjału kulturowego i przyrodniczego związanego z tradycjami pasterskimi i dziedzictwem wołoskim, w obwodzie lwowskim, zakarpackim i iwanofrankowskim. Uzupełnione zostanie również oznakowanie Szlaku po stronie polskiej i ukraińskiej. Ponadto na rozpoczęcie sezonu pasterskiego, po stronie polskiej, w województwie podkarpackim zostanie zorganizowany wiosenny redyk, a na zakończenie, po stronie ukraińskiej redyk jesienny. Dodatkowo zaplanowano również organizację festiwalu produktów pasterskim oraz warsztaty z wykonywania instrumentów pasterskich.
Stworzenie Szlaku otwiera w przyszłości nowe, wspólne możliwości przed lokalnymi społecznościami, które bazując na kulturze wołoskiej będą mogły tworzyć własną ofertę kulturową.
Polecane strony:
www.szlakwoloski.eu
dr Agnieszka Pieniążek
Państwowa Wyższa Szkoła Wschodnioeuropejska w Przemyślu
Mapa Szlaku Kultury Wołoskiej