piątek, 29 marzec 2024

Rozwój ruchu letniskowego w Karpatach

W okresie międzywojennym ruch letniskowy zaczął przyjmować bardziej zorganizowane formy. W 1936 r. powstał Krakowski Związek Letniskowy, który reprezentował interesy 300 miejscowości, a w 1937 r. w Stanisławowie powołano Wojewódzki Związek Międzykomunalny „Karpaty Wschodnie” oraz Komisję Letniskową Powiatów i Gmin Województwa Tarnopolskiego, a także Związek Letniskowy „Bieszczady” z siedzibą we Lwowie (Drzewiecki 2002). Turystyka pobytowa skupiała się w kilkunastu głównych ośrodkach: Zakopanem, Ciechocinku, Krynicy, Otwocku, Rabce, Iwoniczu, Szczawnicy, Jastarni, Orłowie, Jastrzębiu, Wiśle, Muszynie i Busku-Zdroju. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż połowa z wymienionych miejscowości znajduje się w Karpatach, a zdecydowanie dominującym ośrodkiem było Zakopane (Leszczycki 1939a; Warszyńska, Jackowski 1978).

 W 1923 r. w wyżej wymienionych miejscowościach turystycznych pobierających taksę klimatyczną wypoczywało 83,5% turystów, w 1930 r. - 69,9%, natomiast tuż przed wybuchem II wojny światowej, w 1938 r.  już tylko 61,1% (Warszyńska, Jackowski 1978). Świadczy to o postępującej w okresie międzywojennym, stopniowej dekoncentracji ruchu turystycznego. Było to związane z pojawianiem się funkcji turystycznych w nowych ośrodkach - wsiach karpackich (Kulczycki 1977). W drugiej połowie lat 30. XX w. przebywało w Karpatach około 56% turystów pobytowych rejestrowanych w Polsce, w tym 40% w Karpatach Zachodnich (głównie na Podtatrzu, w dolinie Popradu, w Pieninach, w okolicach Rabki i w Beskidzie Śląskim) i 16% w Karpatach Wschodnich (Leszczycki 1939b).

W 1957 r. reaktywowano założoną w 1937 r. Spółdzielnię Turystyczną „Gromada”. W związku z nieco bardziej przychylnym spojrzeniem rządu polskiego na gospodarkę prywatną, powstała możliwość organizowania tzw. „wczasów pod gruszą”. Oprócz znanych miejscowości turystycznych, które miały już pewną renomę, zwrócono również uwagę na inne, co prawda mniej znane, ale za to atrakcyjne ze względu na bogate walory przyrodnicze oraz położone w prawdziwie rolniczym krajobrazie - tradycyjne wsie. Do połowy lat 60. XX w. w organizacji letnisk dominowały regiony górskie i nadmorskie, nieco później dołączyły do nich tereny pojezierne. Zdecydowanie najpóźniej, bo dopiero w latach 70. ubiegłego wieku, organizację wynajmu wiejskich kwater prywatnych rozpoczęto w Bieszczadach (Drzewiecki 2002). Okres dynamicznego rozwoju rozpoczął się pod koniec lat 80. minionego wieku i szczególnie przybrał na sile w drugiej połowie lat 90.

Coraz większa liczba gospodarstw agroturystycznych sprawiła, że zaistniała potrzeba założenia organizacji, które reprezentowałyby większą grupę osób. Zaczęły powstawać stowarzyszenia agroturystyczne, a w 1996 r. utworzono Polską Federację Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwa Gościnne”, która skupia liczne lokalne podmioty i reprezentuje je na szczeblu krajowym, a także międzynarodowym.

W 2010 r. w Polsce funkcjonowało 46 stowarzyszeń agroturystycznych wchodzących w skład Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej, w tym 8 (17,3%) na terenie Karpat Polskich: Podkarpackie Stowarzyszenie Agroturystyczne Ziemi Ropczycko-Sędziszowskiej, Galicyjskie Gospodarstwa Gościnne, Galicyjskie Gospodarstwa Gościnne - „Bieszczady”, Małopolskie Stowarzyszenie Turystyki Wiejskiej „Gościnny Rożnów”, Cieszyńskie Stowarzyszenie - „Natura”, Stowarzyszenie Agroturystyczne Powiatu Limanowskiego, Podkarpackie Stowarzyszenie Agroturystyczne „Gospodarstwa Gościnne”, Stowarzyszenie Turystyki i Agroturystyki Ziem Górskich.

Do głównych celów stowarzyszeń należy propagowanie, rozwijanie, a także pomoc

w organizowaniu i prowadzeniu wypoczynku w gospodarstwach agroturystycznych. W ramach swej działalności organizują one szkolenia dotyczące przepisów z zakresu podatków, wymogów sanitarno-higienicznych oraz standardów zakwaterowania turystów, a także estetyki gospodarstwa, promocji i reklamy, ochrony środowiska czy zwiększenia atrakcyjności gospodarstwa poprzez organizowanie czasu wolnego dla turystów. W procesie rozwijania agroturystyki w Karpatach Polskich od lat biorą udział również inne organizacje. Krakowski Oddział Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie organizuje kursy, szkolenia, udziela pomocy prawnej w zakresie interpretacji przepisów, wydaje poradniki i organizuje cykliczne sympozja agroturystyczne, w czasie których przedstawiciele świata nauki, stowarzyszeń agroturystycznych, samorządów lokalnych i innych organizacji wymieniają swe doświadczenia. Znaczącą rolę odgrywają również ośrodki doradztwa rolniczego prowadzące działalność doradczą i szkoleniową oraz organizujące konkursy agroturystyczne.

 

dr Krzysztof Szpara

Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie

Źródło: Karpacki Przegląd Społeczno–Kulturalny – wydanie ekstra, Nr 6 (37) 2019, Regionalny portal gospodarczy www.gospodarkaPodkarpacka.pl, Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia „Pro Carpathia”, 2019

logotup

 

Adres korespondencyjny

35-064 Rzeszów, Rynek 16/1

Dane kontaktowe

+48 17 852 85 26
info@procarpathia.pl